Meer hersteltijd voor het brein
Bij ernstige ziekte ondergaat ons brein veranderingen die beïnvloeden hoe we emoties ervaren en informatie verwerken. Het is essentieel voldoende tijd te nemen om hiervan te herstellen voordat we weer cognitieve en emotionele inspanningen verrichten op de werkvloer. Dit zeggen een klinisch psycholoog-psychotherapeut en een bedrijfsarts in een artikel met de laatste inzichten vanuit de neurowetenschappen.
Volgens klinisch psycholoog-psychotherapeut Jeanette van Dongen-Melman en bedrijfsarts en niet-praktiserend orthopedisch chirurg Marieke Struijk-Mulder gaat ernstige ziekte ons brein niet in de koude kleren zitten. Kort samengevat treedt een reeks complexe veranderingen op die invloed hebben op de manier waarop we emoties ervaren en verwerken. Primaire emotiesystemen voor ‘angst’, ‘woede’ (machteloosheid, irritatie en boosheid) en ‘zorg ontvangen’ (zorgbehoefte) verdringen andere functies naar de achtergrond. Dit effect is sterker naarmate de aandoening ernstiger en de behandeling belastender is.
Minder ruimte voor ratio en cognitie
Als gevolg van al die emoties blijft er minder ruimte over voor rationele en cognitieve processen. Dit uit zich in problemen met plannen, organiseren, onthouden, herinneren, overzicht houden, op woorden komen, nieuwe dingen leren en zich oriënteren. Patiënten omschrijven dit vaak als ‘watten in het hoofd’ of ‘brain fog’. Omdat verhoogde cortisolspiegels het brein bovendien minder gevoelig maken voor de gelukshormonen serotonine en dopamine, neemt ook de kans op stemmingsklachten toe. Medische behandelingen zoals corticosteroïden, chemotherapie en (geslachts-)hormoon-onderdrukkende kankertherapie hebben vaak bijwerkingen die dit soort effecten nog versterken.
Begeleiding bij timing en tempo
Mensen met zo’n door emoties gedomineerd brein bestoken met rationele informatie werkt averechts, schrijven Van Dongen-Melman en Struijk-Mulder. Wat wél werkt zijn zorg, aandacht, begrip, erkenning en verbinding, zodat het brein kan herstellen. Bovenal moet het hier voldoende tijd voor krijgen. Starten met re-integratie en terugkeren op het werk geven allebei extra stress, omdat ze weer cognitieve en emotionele inspanning vragen van het brein. Veel mensen willen zelf te grote stappen zetten in te weinig tijd en hebben deskundige medische begeleiding nodig voor de juiste timing en een passend tempo. Kennis van de verplichte wettelijke stappen bij re-integratie is hierbij onmisbaar. De kunst is om kleine successen te realiseren en hierop voort te bouwen.
Meer weten?
Lees het volledige artikel op de site van het Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde (TBV).