Januarinota UWV bevat bitter weinig goed nieuws

Januarinota UWV bevat bitter weinig goed nieuws

Meer uitkeringen bij Ziektewet, Wajong en vooral ook WIA, fors stijgende kosten: de druk op het stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid loopt snel verder op. Dit blijkt uit de januarinota van UWV. Deze jaarlijkse publicatie brengt ditmaal bijzonder weinig nieuws dat optimistisch stemt. Als er al kleine lichtpuntjes in staan, zijn die met zó veel mitsen en maren omgeven dat ze weinig kans maken om de sombere wolken te verdrijven.

De Januarinota 2025 van UWV verscheen op 28 januari en is allesbehalve vrolijk stemmende lectuur voor mensen die het stelsel een warm hart toedragen. De jaarlijkse publicatie leest als een vrijwel onafgebroken aaneenschakeling van slecht nieuws. Een overzicht van de voornaamste punten.

Er zijn vooral forse bijstellingen bij de WIA

Het totale aantal uitkeringen voor de arbeidsongeschiktheidswetten stijgt, en dat komt voornamelijk door een forse toename bij de WIA. Bij deze wet raamt UWV voor 2025 nu 16.000 (!) uitkeringen meer dan het er nog maar een halfjaar geleden in de Juninota 2024 verwachtte.

Belangrijke factoren die de instroom opdrijven zijn langdurige covid en psychische aandoeningen bij de leeftijdscategorie jonger dan 60 jaar. Daarnaast verwacht UWV in 2024-2025 een hoger toekenningspercentage voor WIA-aanvragen dan het eerder raamde.

De WIA-uitkeringslasten vallen in 2025 naar verwachting € 344 miljoen hoger uit dan eerder in de Juninota 2024 werd ingeschat. Hierbij is nog geen rekening gehouden met correctie van verkeerd berekende WIA-uitkeringen. De kans dat hier een kostenverlaging uit voortkomt lijkt echter vrijwel nihil. Het beleid dat UWV en SZW hebben afgesproken sluit terugvordering van te veel uitgekeerde bedragen immers nagenoeg uit.

Het aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen stijgt hard

Het aantal WAO-uitkeringen daalt, zoals te verwachten is bij een regeling die geen nieuwe instroom meer kent. In totaal komt de afname in 3 jaar uit op 29.000 uitkeringen (van 167.000 in 2023 naar 153.000 in 2024 en naar verwachting 138.000 in 2025). De gelijktijdige toename bij de WIA is met 57.000 uitkeringen echter bijna dubbel zo groot (van 423.000 in 2023 naar 454.000 in 2024 en naar verwachting 480.000 in 2025).

UWV verwacht in 2025 ook nog een stijging van het aantal Wajong-aanvragen. Dit is te verklaren door het actief worden van de tienjaarregel in de Wajong 2015. Die brengt met zich mee dat vanaf nu een hernieuwde aanvraag mogelijk is voor mensen die eerder werden afgewezen.

De totale uitkeringslasten voor de arbeidsongeschiktheidswetten stijgen van € 16,2 miljard in 2023 naar € 17,9 miljard in 2024. In 2025 stijgen ze verder naar € 19,3 miljard.

Lichtpuntjes bij de Ziektewet kunnen de trend niet keren

In 2024 daalde het aantal Ziektewet-uitkeringsjaren van de groepen uitzendkrachten en zieke WW-gerechtigden. Helaas stabiliseert deze positieve ontwikkeling echter naar verwachting in 2025 alweer.

Bij het aantal Ziektewet-uitkeringsjaren binnen de groepen eindedienstverbanders en ziekte bij zwangerschap is in 2025 eveneens sprake van een stabilisering. In dit geval maakt deze ontwikkeling naar verwachting een einde aan de stijging die in 2024 optrad.

Het netto resultaat van alle ontwikkelingen binnen de Ziektewet is een stijging met circa 5.000 uitkeringsjaren in 2024 en naar verwachting nog eens 3.000 in 2025. Als gevolg hiervan stijgen de Ziektewet-uitkeringslasten van € 2,2 miljard in 2023 naar € 2,4 miljard in 2024 en naar schatting zo’n € 2,6 miljard in 2025.

Ook de verdere toekomst biedt weinig hoop

Praktisch beoordelen in de WIA leidt jaarlijks tot minder extra uitkeringen (circa 500) dan de inmiddels afgelopen vereenvoudigde beoordeling voor 60-plussers (circa 2.200). Belangrijk om hierbij op te merken is echter dat UWV een verlenging van de laatste regeling noodgedwongen wel op de agenda houdt bij het ministerie van SZW. Volgens een persbericht van 22 november 2024 is voortzetting van de maatregel een van de onderwerpen waarover UWV vanwege capaciteitsgebrek met de minister in gesprek is.

Doordat de AOW-leeftijd in 2025, 2026 en 2027 niet verder stijgt, blijft in deze jaren ook het bijbehorende opdrijvende effect op de WIA-populatie achterwege. In 2028 stijgt de AOW-leeftijd echter alweer. Dan zijn dus waarschijnlijk weer meer aanvragen en hoe dan ook latere automatische beëindiging door het bereiken van de AOW-leeftijd te verwachten.

Meer weten?

Bekijk de volledige Januarinota 2025.

Lees het bijbehorende persbericht van UWV.

Lees het persbericht van 22 november 2024 waarin UWV aangeeft dat het over voortzetting van de maatregel WIA 60-plus vanwege capaciteitsgebrek in gesprek is met de minister van SZW.

Bekijk de ontwikkeling van de AOW-leeftijd in de jaren 2024-2030.