Stijging WIA-uitkeringen

Stijging WIA-uitkeringen mede gevolg van overheidsmaatregelen

Het aantal nieuwe WIA-uitkeringen is sinds 2023 sterk gestegen. Naast verschuivende trends in verzuimoorzaken en economische en demografische ontwikkelingen spelen ook overheidsmaatregelen een belangrijke rol in de stijging. Dit blijkt uit een UWV Kennisverslag over volumeontwikkelingen in de eerste drie kwartalen van 2024.

Volgens het UWV Kennisverslag 2024-10 steeg het aantal aanvragen voor een WIA-uitkering in de eerste drie kwartalen van 2024 met 12%. In 2023 was ook al een aanzienlijke stijging zichtbaar van 15%. De verwachte WIA-instroom voor 2024 bedraagt 64.000, dat is bijna 5.000 meer dan in 2023. Het aantal aanvragen neemt sinds 2023 veel sterker toe dan in het verleden. In de periode 2016–2019 steeg het aantal aanvragen gemiddeld met 6% en tijdens de coronapandemie (2020–2022) was de gemiddelde groei 2%.

Psychische klachten en langdurige covid zijn belangrijk oorzaken

Een groot percentage van het aantal WIA-aanvragen in de eerste 3 kwartalen van 2024 is afkomstig uit de sectoren zorg & welzijn, openbaar bestuur en onderwijs. Een mogelijke verklaring daarvoor is een stijging van langdurige psychische klachten door de hoge en toenemende werkdruk binnen deze sectoren. Daarnaast lijken long covid klachten een rol te spelen. Zorgmedewerkers, leraren en politieagenten liepen met name in de beginfase van de coronapandemie meer risico op besmetting. Toen waren er bovendien nog geen vaccins beschikbaar. De diagnoses die UWV-verzekeringsartsen stellen bij WIA-claimbeoordelingen lijken deze vermoedens te bevestigen.

Ook de hogere werkgelegenheid en AOW-leeftijd spelen een rol

Naast bovengenoemde factoren speelt ook de werkgelegenheidsgroei door de gunstige economie een rol in de toename van het aantal WIA-aanvragen. Naarmate meer mensen aan het werk zijn, neemt bij een gelijkblijvend instroomrisico het aantal aanvragen toe. In de praktijk neemt het instroomrisico overigens ook toe, als gevolg van de verhoging van de AOW-leeftijd. Sinds 2022 is de leeftijd waarop werknemers recht krijgen op AOW stapsgewijs opgeschroefd, van 66 jaar en 7 maanden naar 67 jaar in 2024. Dit verhoogt niet alleen het aantal WIA-verzekerden, maar ook het instroomrisico omdat met het stijgen van de leeftijd ook de kans op gezondheidsklachten toeneemt.

Overheidsmaatregelen verhogen de instroom ook aanzienlijk

Bij nadere beschouwing van de cijfers blijkt dat maatregelen die UWV moeten helpen de achterstanden bij de WIA-beoordeling in te lopen ook een belangrijke rol spelen in de WIA-instroom:

De vereenvoudigde WIA-claimbeoordeling voor 60-plussers versnelt niet alleen de beoordeling, maar verhoogt ook het goedkeuringspercentage. In 2023 en 2024 lag dit op bijna 90%, tegenover circa 80% in voorgaande jaren. Dit resulteerde in 2023 in 2.160 extra uitkeringen. Voor 2024 ligt een soortgelijk effect voor de hand. Dit is in het kennisverslag niet direct zichtbaar omdat dit alleen een vergelijking maakt met 2023, toen de maatregel natuurlijk ook al van kracht was.

De maatregel ‘Praktisch beoordelen’ die UWV sinds juli 2024 uitvoert, leidt volgens het kennisverslag naar verwachting tot een extra instroom van 480 uitkeringen per jaar.

Tegenover het totaal van 2.160 + 480 = 2.640 extra uitkeringen staat een instroomverlagend effect door terugdringing van het aantal WIA-voorschotten. Dit is met -900 uitkeringen echter aanzienlijk beperkter. Per saldo hebben de maatregelen zo een effect van 1.740 extra uitkeringen.

Meer weten?